Forum Bogatyńskiego Klubu Motorowego "CROSS"

Wardzioch

Zapewne każdy z użytkowników motocykli, w szczególności terenowych narażonych na najtrudniejsze warunki eksploatacyjne, zadaje sobie pytanie: „Jaki zestaw napędowy jest najlepszy, najbardziej odpowiedni i wytrzymały ? ”. Pod pojęciem zestaw napędowy rozumiemy komplet następujących podzespołów: łańcuch napędowy, zębatkę przednią oraz zębatkę tylną.[link widoczny dla zalogowanych]

W przypadku motocykli terenowych wybór jest moim zdaniem bardzo prosty – tylko markowe, wysokiej klasy podzespoły gwarantują bezpieczeństwo oraz długi okres eksploatacji. Poniżej przedstawiam kilka argumentów na poparcie tego twierdzenia oraz kilka porad dotyczących użytkowania.

Po pierwsze, markowe produkty są zwykle sprawdzone, kryje się za nimi technologia, lepsze materiały oraz zaufanie tysięcy zadowolonych właścicieli motocykli. To właśnie na takich podzespołach jeżdżą zawodnicy. Żeby osiągnąć sukces w sporcie korzystają z najlepszych materiałów eksploatacyjnych. W przeciwnym razie mogliby nie dojechać do mety.

Po drugie, drożej często znaczy taniej! To na pozór dziwne stwierdzenie oznacza w praktyce, że towary droższe, są lepszej jakości i wytrzymują dłużej. Jest to szczególnie łatwo zauważalne w przypadku łańcuchów. Taki łańcuch nie tylko dłużej pracuje, ale także wymaga mniej pracy związanej z konserwacją oraz wymianą.

Zębatka przednia
[link widoczny dla zalogowanych]
Koniecznie musi być wykonana ze stali, utwardzonej, najlepiej chromowej. Oczywiście występują zębatki są jeszcze lepszej klasy, ale kosztują grubo ponad 100 PLN i na polskim rynku są trudno osiągalne. Zęby powinny być delikatnie pościnane na wierzchołkach - jakby delikatnie wyostrzone. Dodatkowo jeżeli pomiędzy zębami u dołu są wyżłobienia, to tym lepiej. Tymi cechami charakteryzują się tzw. zębatki samoczyszczące. Pozostaje na nich mniej brudu i dlatego wolniej się zużywają - ścierają. Im precyzyjniej zębatka jest wykonana, tym mniejsze stawia opory łańcuchowi, lepiej się oczyszcza z brudu, a tym samym dłużej wytrzymuje. Miałem w rękach różne zębatki i powiem szczerze, że chińskie, tanie zębatki już na oko bardzo się różnią i nie wzbudzają zaufania. Po pierwsze są wykonane ze zwykłej stali. Są jasne i wyglądają, jak wycięte ze zwykłej blachy. Po drugie są nieprecyzyjnie obrobione, szczególnie zęby. Oczywiście kosztują dużo mnie, ale i tak są niemal nic nie warte. Pamiętajmy, że przednia zębatka jest bardzo ważna, ponieważ przenosi duże obciążenia, jest mała i łańcuch podczas pracy zahacza średnio o 4-5 zęby jednocześnie, co ma wpływ na szybkie zużycie.

Zębatka tylna
[link widoczny dla zalogowanych]
W przypadku tylnych zębatek sposób wykonania nie powinien zasadniczo odbiegać od przednich. Jadnak wydaje się, że jakość stali jest inna, jakby nieco gorsza. Przede wszystkim widać to po kolorze stali oraz mniej dokładnym sposobie wycinania/ obróbki. Zapewne wynika to z faktu, że tylne zębatki są mniej narażone na zużycie i nie muszą być aż tak wytrzymałe jak przednie. O ile przednia zębatka kręci łańcuch na 4-5 zębach, to tylna wykonuje tę samą pracę nawijając łańcuch na 18-20 zębów jednocześnie. To właśnie powoduje, że zęby się wolniej zużywają.

Warto wspomnieć o zębatkach aluminiowych, które są szczególnie polecane do spotu wyczynowego. Przede wszystkim odróżnia je kilkukrotnie niższa waga w stosunku do stalowego odpowiednika. Panuje przekonanie, że zębatki aluminiowe są mniej trwałe od stalowych. Jednak najlepszej klasy zębatki aluminiowe nie tylko są utwardzane, co znacznie wydłuża ich żywotność, ale posiadają precyzyjnie wycinane zęby oraz przestrzenie pomiędzy nimi w celu lepszego oczyszczania z brudu. Zębatki aluminiowe z najwyższej półki są z reguły od 50 do 100% droższe od najlepszych stalówek i tylko trochę lub w cale nie ustępują im żywotnością. Pamiętajmy, że aluminium to pojęcie potoczne. Tak naprawdę są to zębatki wykonane z różnych odmian jego stopu, tzw. ergal.

Łańcuch napędowy
[link widoczny dla zalogowanych]
W temacie łańcuchów panuje wiele stereotypów. Jedni twierdzą, że warto stosować tylko łańcuchy typu o-ring, inni, że nie koniecznie i raczej polecają wzmacnianie łańcuchy nie-oringowe.

Spróbujmy bliżej przyjrzeć się sprawie. Weźmy za przykład najpowszechniej używane łańcuchy offroad o rozmiarze ogniwa 520. To na nich porusza się 90% wszystkich motocykli terenowych, sportowych.

Tanie łańcuchy to koszt ok. 80-120 PLN. Nadają się wyłącznie na śmietnik, albo do chińskich motocykli szosowych o mocy nie przekraczającej 5 KM.
[link widoczny dla zalogowanych]
W miarę przyzwoite (ale zaznaczam, że tylko w miarę przyzwoite) łańcuchy to wydatek ok. 150-200 PLN, ale i te są raczej przeznaczone do rekreacyjnej jazdy w terenie. Nie ma się co sugerować marką, ponieważ nawet markowe łańcuchy w tej cenie, to ciągle produkt średniej klasy.

Najlepsze, najbardziej wytrzymałe łańcuchy nie-oringowe oscylują w granicach 250-300 PLN. Są skierowane do ludzi poważnie traktujących motocross i pieniądze, które wydają. Ich zaletą jest nie tylko wydłużona żywotność, ale także bardzo małe opory toczenia oraz niska waga. Jednak i one nie zapewniają trwałości porównywalnej z łańcuchami o-ringowymi. Dobre łańcuchy o-ringowe (i inne uszczelnione) zaczynają się od 300 PLN i idą w górę.

Moje subiektywne zdanie o łańcuchach i ich zastosowaniu w amatorskim, ale poważnym motocrossie jest następujące. Jeśli nie przejmujesz się minimalnym wzrostem oporów toczenia i nie walczysz o ułamki sekund na okrążeniu, to zakładaj łańcuch o-ringowy i się niczym nie przejmuj. W ten sposób zaoszczędzisz sporo pieniędzy i pracy przy częstych wymianach.

Oto moje obserwacje poczynione przez ostatnie 2 lata, gdy sam przeprowadziłem testy łańcuchów różnej klasy na motocyklach swoich oraz kolegów. Zaznaczam, że testy są subiektywne. Dla lepszego zilustrowania sytuacji, posłużę się konkretnymi markami i modelami łańcuchów oraz zębatek.

Honda CR 250 1994 r., zestaw:

Zębatka przód stalowa JR, cena ok. 30-40 PLN.

Zębatka tył aluminiowa (nieznana), cena nieznana.

Łańcuch DID ST 520, cena ok. 100-120 PLN.

Trwałość łańcucha 5 treningów. Po 5 treningu w błocie łańcuch niemal dotykał ziemi. Zębatki były jeszcze dobre, ale kolega skrócił łańcuch i łańcuch w ciągu kolejnych 2-3 treningów zerwał wierzchołki zębów w zębatkach.

RM 125 2000 r., zestaw:

Zębatki przód stalowa WRP, cena ok. 39-49 PLN.

Zębatka tył stalowa PBR, cena ok. 109-119 PLN.

Łańcuch DID NZ 520, cena ok. 180-190 PLN.

Trwałość zestawu 10 godzin. W zasadzie co trening trzeba było podciągnąć łańcuch. Łańcuch może pojeździłby dłużej, ale wystarczyło, że motocykl kilka razy wjechał w błoto i zaczął kończyć swoją przydatność.

RM 125 2000 r., zestaw:

Zębatki przód stalowa WRP, cena ok. 39-49 PLN.

Zębatki tył aluminiowa WRP, cena ok. 169-199 PLN.

Łańcuch WRP PMX 520, cena ok. 250-300 PLN

Trwałość 25-30 godzin. Lepsza trwałość to głównie zasługa łańcucha. Mimo że, że jest to jeden z najlepszych na świecie łańcuchów do motocrocssu i bardzo dobrze spisuje się w suchym terenie, to po kilku treningach w błocie zaczął szybciej się rozciągać.

YZF 250 2005 r., zestaw:

Zębatki przód stalowa WRP (3 szt), cena 3x ok. 49 PLN.

Zębatka tył stalowa PBR, cena ok. 109-119 PLN.

Łańcuch WRP LOR 520 (o-ring), cena ok. 350-390 PLN.

Trwałość zestawu 75-80 godzin. Długa żywotność zestawu napędowego, to przede wszystkim zasługa o-ringowego łańcucha WRP. W tym wypadku sprawdza się zasada, że dobry łańcuch o-ringowy wytrzymuje do 3 razy dłużej od najlepszego łańcuch zwykłego. W porównaniu do średnich czy tanich łańcuchów różnica jest nawet 6-10 krotna! W zasadzie, gdy piszę artykuł, to motocykl ma przejechane 70 godzin i dopiero założyłem 3 przednią zębatkę, więc na pewno przejedzie jeszcze co najmniej 10 godzin, jak nie więcej.

Zasada 3 zębatek przednich

Przy łańcuchach o-ringowych (x-ringowych, z-ringowych i innych uszczelnionych dobrej klasy) warto znać zasadę, że w czasie cyklu życia 1 łańcucha zużywają się 3 zębatki przednie, tylko 1 tylna oraz sam łańcuch. Jak już wspominałem wcześniej, przednia zębatka jest bardziej narażona na obciążenia i dlatego szybciej się zużywa. Gdy zaobserwujemy ok. 50% zużycie, to należy ją wymienić na nową. Zużycie zębatki widać po mocno „wybranych” przestrzeniach między zębami. Nie należy pozwolić, by przednia zębatka zbyt mocno została zużyta, ponieważ zacznie coraz szybciej rozciągać łańcuch. Gdy już 3 zębatka zużyje się do 50%, to należy pozwolić zużyć się jej do końca i potem jeszcze założyć na wykończenie 1 oraz 2 używaną zębatkę.

Zasada nowego napędu

[link widoczny dla zalogowanych]Pamiętajmy, że napęd wymienimy tylko w komplecie, cały nowy, tzn. przednia zębatka, tylna zębatka oraz łańcuch. Nie zaleca się wymieniać jednego z elementów, gdy pozostałe są używane. Te gorsze, mniej lub bardziej zużyte, szybciej zniszczą ten nowo zamontowany „dopasowując” go do swojego stanu zużycia. Ta zasada ma tylko odstępstwo w przypadku opisanym powyżej.

Mam nadzieję, że tych kilka wskazówek oraz moje spostrzeżenia dotyczące użytkowania różnych zestawów napędowych będą dla Was pomocne.

Przygotował: Luigi Saladini, MotoX.com.pl